Susan Sontag - Fotoğraf Üzerine

.

.

.

.

.

Fotoğraf Üzerine 1973-77

Susan Sontag

(Çev. Reha Akçakaya), Altıkırkbeş Yayınları, 1993 İstanbul

İçindekiler:

Platon’un Mağarasında 15

Fotoğraflardan Amerika’ya Puslu Bir Bakış 39

Melankoli Nesneleri 63

Görmenin Kahramanlığı 97

Fotoğraf Müjdeleri 125

Görüntü Dünyası 159

Kısa Bir Aktarma Seçkisi 189

Platon’un Mağarasında

17

... fotografik girişimin en görkemli sonucu, bize tüm dünyayı kafalarımızın içinde -bir görüntüler seçkisi olarak- tutabileceğimiz duygusunu uyandırmasıdır.

23

Fotoğraflar bir yandan insanlara gerçekdışı bir geçmişin hayali sahipliğini verirken, diğer yandan da insanların içinde güvensiz oldukları boşluğa sahip olmalarına yardım eder. Böylece fotoğraf, modern etkinliklerin en tanımlayıcılarından biriyle, turizmle ard arda yürür. Çok sayıda insan tarihte ilk kez düzenli olarak alışık oldukları çevrenin dışına kısa süreler için geziye çıkıyorlar. Yanına bir fotoğraf makinası almadan zevk için gezmekse kesinlikle çok garip bir davranış sayılır. Fotoğraflar gezinin yapıldığının, programın yürütüldüğünün, eğlenildiğinin su götürmez kanıtlarını sağlar. Fotoğraflar aile, dostlar ve komşuların bulunmadığı yerlerde yürütülen tüketim dizilerini belgeler.

24

Deneyimi doğrulamanın bir yolu olan fotoğraf çekme, aynı zamanda -deneyimi fotojenik olanı aramayla sınırlayarak, onu bir görüntüye, bir anı eşyasına çevirerek- deneyimi reddetmenin bir yoludur. Gezmek, fotoğraf biriktirmek için bir strateji haline gelir. Fotoğraf çekme etkinliğinin kendisi rahatlatıcıdır ve gezi sırasında şiddetlenebilecek olası genel yön kaybetme duygularını yatıştırır. Turistlerin çoğu, karşılaştıkları her dikkate değer şeyle kendileri arasına fotoğraf makinasını koyma zorunluluğunu hissederler. Başka bir tepki göstermekten emin olamadıkları için fotoğraf çekerler. Bu hareket deneyime bir biçim verir: dur, bir fotoğraf çek ve yoluna devam et. Bu yöntem özellikle amansız bir iş ahlağıyla kötürüm olmuş insanlar -Almanlar, Japonlar ve Amerikalılar- için çekicidir. Bir fotoğraf makinası kullanmak, iş hastasının tatildeyken çalışmamasından ve eğleniyor olma gerekliliğinden kaynaklanan huzursuzluğunu yatıştırır. Bu insanlar işin dostça taklidi olan bir şey yapabilir, fotoğraf çekebilirler.

Fotoğraf bugün bir şeyi yaşamanın, katılım görüntüsü vermenin en temel araçlarından biri haline gelmiştir. Tam sayfa bir reklamda, biri dışında hepsi şaşkın, heyecanlı ve huzursuz görünen küçük bir insan topluluğu bize doğru bakıyor. ... reklam yalnızca altı sözcükten oluşuyor: “Prag... Woodstock... Vietnam... Sapporo... Londonderry... LEICA.” Yıkılmış umutlar, gençlik maskaralıkları, sömürge savaşları ve kış sporları hep birbiriyle aynı -fotoğraf makinası bunların hepsini eşit kılmıştır. Fotoğraf çekmek, dünyayla kurulan ve tüm olayların anlamını aynı düzeye getiren kronik röntgenci bir ilişki getirmiştir.

25

Fotoğraf çekmek esas olarak bir müdahale etmeme edimidir. Benzin tenekesine uzanan Vietnamlı rahip ve bağlanmış bir işbirlikçiyi süngüleyen Bengalli gerillanınki gibi çağdaş haber fotoğrafçılığının anılardan silinmeyen darbelerindeki dehşetin bir bölümü de, fotoğrafçının bir fotoğrafla bir yaşam arasında seçme şansı olduğunda fotoğraflamayı seçmesinin ne denli akla yakın hale geldiğini fark etmemizden kaynaklanır. Müdahale eden insan fotoğraflayamaz; fotoğraflamakta olansa müdahale edemez.

26

[Fotoğraflama edimi] Tıpkı cinsel röntgencilik gibi üstü kapalı olarak, sıklıkla da açık açık, meydana gelmekte olanı devam etmeye özendirmenin bir yoludur. Bir fotoğraf çekmek demek, olduğu gibi her şeyle, değişmeden kalan (en azından iyi bir fotoğrafı çekilene kadar) status quo’yla ilgilenmek, bir konuyu -ilginç ve fotoğrafını çekmeye değer kılan her şeyle suç ortaklığı içinde olmak demektir.

.

.

.